O tym nie pisze ani prof. Nowak ani inni nasi (i)luminarze: Władysław IV umiera "niespodziewanie" w drodze z Wilna do Warszawy, gdzie zapowiedział był wielkie spotkanie 15 maja ws. unii z prawosławiem...

Przyjęcie posłów Bohdana Chmielnickiego przez hetmana Janusza Radziwiłła w 1651 roku, rysunek z natury świadka tych wydarzeń Abrahama van Westervelda

"Król był w dobrej formie i świtem 5 maja udał się na polowanie. Niestety, już w nocy zaczęły się dolegliwości, a po dwóch dniach wielkie bóle, na które królewski medyk zarządził przeczyszczenie antymonem, czyli tzw. pigułkę wieczystą."

Z Merecza do Wwy jest co najwyżej tydzień konno ➝ Merecz

zapomniałem dodać, że z powodu choroby królowej Ludwiki Marii orszak królewski musiał się zatrzymać w Mereczu

30 stycznia 1644 ... w bitwie pod Ochmatowem.

W tamte czasy panowało ocieplenie klimatyczne? W innych zapisach mowa o małej epoce lodowcowej.

 W sieci jest cosik takiego: ... hiberna, czyli „chleb zimowy” wojska. Na użytkownikach dóbr królewskich i na duchownych ciążył obowiązek zakwaterowania i wyżywienia armii w trakcie zimy. Do 1649 roku ów obowiązek spełniano w naturze, później – po okresowych zmianach – zazwyczaj w gotówce.

Niesamowite. TAKIEJ historii Rzeczpospolitej nie nauczano w szkołach  a dzisiaj NIE piszą o niej "nasi najwięksi historycy".

Ten książę Jerzy I Rakoczy "gorliwy kalwinista" bardzo mnie zafascynował. On zaczynał jako "książę elekcyjny" Siedmiogrodu w służbie jeszcze bardziej "gorliwego kalwinisty" Gabora Bethlena lennika osmańskiego.

  W 1619 r. brał udział w wyprawie na Wiedeń , co się skończyło bitwą pod Humennem i spustoszeniem majątków Bethlena przez lisowczyków wysłanych przez Króla Zygmunta III Wazę. I w efekcie odstąpieniem Bethlena od Wiednia.A Jerzy I Rakoczy właśnie tych majątków miał bronić.
Po śmierci Bethlena sam "został wybrany na księcia Siedmiogrodu" przez sejm elekcyjny tegoż  Siedmiogrodu. Najpierw zajmował się podporządkowywaniem sobie Mołdawii i Wołoszczyzny  a w roku 1644 korzystając z "okoliczności wojny trzydziestoletniej" zawarł sojusz ze Szwecją i Francją i w grudniu 1644 "najechał ziemie habsburskie" i tak się rozdokazywał, że aż Turcja musiała go nieco tonować. Jerzy I Rakoczy oblegał Koszyce i po zdobyciu miasta , pełnym protestanckiego mieszczaństwa "zadowolił się" aresztowaniem, torturowaniem i zamordowaniem trzech jezuitów, w tym ks. Melchiora Grodzickiego.

W okolicznościach wojny trzydziestoletniej jego pozycja tak wzrosła "w świecie protestanckim" , mimo, że był zaledwie "lokalnym królikiem" i lennikiem osmańskim to po śmierci króla Władysława IV w maju 1648 r. wystawił kandydaturę swojego syna Jerzego II Rakoczego - na króla Rzeczpospolitej. Elekcji nie doczekał , bo zmarł 11 października 1648 r. Nie sam z siebie. Coś się pisze o Januszu Radziwille, który utrzymywał kontakty z Bogdanem Chmielnickim przez pułkownika kozackiego Antona Żdanowycza.

 Jerzy II Rakoczy miał jeszcze bardziej burzliwe przygody polityczne , reprezentując "interes protestancki" przeciwko Polsce. Zaczął z najwyższe półki - startując na posadę króla , ale elekcję przegrał.  I się zaczęło: w 1654 otrzymał indygenat polski czyli poniekąd obywatelstwo Rzeczpospolitej wraz z uznaniem jego tytułu książęcego.  W podzięce NIE przyszedł na pomoc Polsce w trakcie najazdu szwedzkiego ale zaczął negocjacje sojuszu ze Szwedami, którzy zaoferowali mu za pomoc w najeździe na Polskę - Ruś Czerwoną. Zawarł też "wieczną przyjaźń" z "powstańcami Bohdana Chmielnickiego".

Na tym się nie skończyło, bowiem 6 grudnia 1656 r. ugościł w swoim zamku w Radnot (obecnie Rumunia) samego króla Szwecji Karola Gustawa X i zawarł z nim tzw. traktat w Radnot, którego stronami byli też "wielki nieobecny " elektor Fryderyk Wilhelm Hohenzollern i mniejsi "wielcy nieobecni" to jest Bogusław Radziwiłł i Jerzy II Rakoczy.

Treścią traktatu był faktyczny rozbiór Rzeczpospolitej tj.: (wg docenta wiki) "...  Karol X Gustaw – miał dostać Prusy Królewskie, Kujawy, północne Mazowsze, Żmudź, powiaty kowieński, wołkowyski, upicki, brasławski, część województw połockiego i witebskiego wzdłuż Dźwiny, Inflanty polskie i Kurlandię (art. 5),Fryderyk Wilhelm Hohenzollern – zgodnie z traktatem z Labiawy miał otrzymać województwa łęczyckie, kaliskie, poznańskie i sieradzkie wraz z ziemią wieluńską,Jerzy II Rakoczy – pozostałe ziemie Rzeczypospolitej m.in. z Krakowem,  Bogusław Radziwiłł – miał dostać województwo nowogródzkie (w 20% i tak stanowiące własność Radziwiłła) oraz zachować prawa do dziedzicznych posiadłości radziwiłłowskich..."

No i pojawia się tam słynny "ojciec założyciel niepodległej Ukrainy"  Bohdan Chmielnicki, który "miał coś dostać, ale "... decyzję co do przekazania mu terytoriów odłożono na później, tym bardziej, że w rozmowach nie brał udziału żaden przedstawiciel Chmielnickiego (art. 6)[2]...".

Wśród autorów traktatu z Radnot wymieniani są dwaj arianie Władysław Lubieniecki i Samuel Grądzki.

W oczekiwaniu na wielkie frukta polityczne, w styczniu 1657 r. Jerzy II Rakoczy pchnął na Lwów 25 tysięcy "niezwyciężonej armii siedmiogrodzkiej", która w Medyce (gdzie dzisiaj atakuje nas ukraińskie zboże) połączyła się z 10 tysiącami "niezwyciężonej armii kozackiej" w sile trzech pułków pod dowództwem owegoż  Antoniego Zdanowycza, który poza tym, że z setnika kozackiego w powstaniu 1648 awansował na pułkownika a nawet szefa obrony Kijowa przed polskimi wojskami, to w 1656 roku "dostał nadania ziemskie" a w innej wersji "wielkie nagrody" od cara rosyjskiego/

Wg ukraińskich źródeł  kozacki korpus ekspedycyjny został  wysłany przez samego Bohdana Chmielnickiego w ilości 20 tysięcy sołdata na czele Antona Żdanowycza, na tę okoliczność mianowanego hetmanem. I w tychże źródłach pojawia się wzmianka, że zadaniem Żdanowycza było m.in "przejęcie Polesia dla Ukrainy".

Owe "niezwyciężone wojska " pod wodzą Rakoczego i hetmana  Żdanowycza podeszły pod Lwów ale go nie zdobyły, podobnie jak nie zdobyły Łańcuta. Ale za to weszły do Tarnowa a 28  marca 1657  do Krakowa, gdzieRakoczy zostawił 5000 wojska dla wzmocnienia garnizonu szwedzkiego  i ruszył do Ćmielowa, gdzie połączył się z królem szwedzkim. I cała ta kolorowa trójnarodowa gromadka antykatolików ruszyła na Lublin (który zajęła), po czym udała się w kierunku  Brześcia (który skapitulował), łupiąc i paląc co się dało, m.in Białą Podlaskę i Brańsk.

Zupełnie przypadkowo w odległości 132 km do zdobytego Brześcia przebywały  wojska kozackie, które 16 maja 1657 r. w Janowie Poleskim zamęczyły z wielkim zaangażowaniem św. Andrzeja Bobolę.

W tym też czasie wojska szwedzko-siedmiogrodzko-kozackie oblegały Warszawę, którą zdobyły po zaledwie 3 dniach obrony a Stenbock z wojskiem szwedzkim poszedł na Szczecin, bo zagrażała Dania.

W tych okolicznościach przyrody Jerzy II Rakoczy pozostał w Warszawie wraz ze swoim kozackim sojusznikiem.

Bez armii szwedzkiej "wielki Jerzy II Rakoczy" nie był już taki "wielki" i chciał się po angielsku oddalić na południe, wraz z łupami oczywiście. Niestety musiał się przemieszczać przez teren wcześniej przez siebie dokładnie splądrowany. Za jego niezwyciężoną armią siedmiogrodzko-kozacką udał się hetman Stefan Czarniecki (też człowiek z Małopolski,no i absolwent kolegium jezuickiego w Krakowie)  na czele 10 tysięcy jazdy.

W dniu 7-8 lipca 1657 r. spotkali się w Łańcucie Czarniecki z marszałkiem Lubomirskim i dogadali się, że Czarniecki ruszy bezpośrednio za Jerzym II Rakoczym a Lubomirski zajedzie go od czoła, w wolnej chwili wysyłając częśc swoich wojsk na Siedmiogród, żeby się "odwdzięczyć" za zniszczenie swoich dóbr w Małopolsce , bo to "człowiek z Krakowa" był. I te wojska Lubomirskiego na tym Siedmiogrodzie łupiły i paliły "adekwatnie". 

Tymczasem wojska Czarnieckiego wraz z  jazdą Połubińskiego i "korpusem ekspedycyjnym" z Austrii "z pozdrowieniami od Habsburgów" ruszyły za wojskami Rakoczego czyszcząc teren od maruderów a w bitwie pod Magierowem 11 lipca pokonując  Rakoczego i Żdanowycza i odbierając im blisko 2000 WOZÓW Z ŁUPAMI i na drugi dzień wpychając niezwyciężone wojsko na miejscowe bagna wokół rzeczki Pełtwi.

Ostatecznie Czarniecki połączył się 16 lipca z wojskami hetmana wielkiego Stanisława Rewery Potockiego i 20 lipca dopadli Jerzego II Rakoczego pod Ostrowem Wielkim. Jego wielki sojusznik kozacki Zdanowycz zdążył go już opuścić.

Na początek Czarniecki znowu "odzyskał część taborów" a wtedy Rakoczy spróbował "rozmów pokojowych", którym Czarniecki był stanowczo przeciwny. Jednak Rewera Potocki był skłonny negocjować, w efekcie doszło do rozmów w Modliborzycach i podpisano porozumienie, na mocy którego Rakoczy miał zerwać sojusz ze Szwedami, wyprowadzić swoje wojska z Krakowa i Brześcia oraz zapłacić Rzeczpospolitej reparacje wojenne w wysokości 1,2  mln zł a okup wojenny za straty moralne i zdrowotne - żołnierzom polskim 1 mln zł a dowódcom - 2 mln zł.

Zaś na dalekiej Ukrainie czekał na Żdanowycza rozeźlony Chmielnicki, który na wieśc o samowolnym opuszczeniu przez "hetmana" wojsk sojuszniczych siedmiogrodzkich - rozkazał go rozstrzelać. Wraz z całym dowództwem korpusu. Ale "na szczęście" Bohdan Chmielnicki zmarł i w warunkach "praworządności kozackiej" - wyroku nie wykonano. Za to Żdanowych wraz z "dowództwem" (m.in Iwan Bohun) brali udział w grach politycznych popierając m.in Iwana Wyhowskiego.  Za co w przyszłości mieli go wziąć do niewoli Rosjanie z okazji oblężenia Mohylewa Podolskiego chyba. I słuch o nim zaginął.

Jest jeszcze inna interpretacja oceny "misji korpusu Żdanowycza" - ukraińska. Okazuje się, że :'...Żdanowicz prowadził swoją armię wzdłuż i w poprzek Polski. Kampania nie osiągnęła jednak swojego celu politycznego – Kozakom nie udało się osadzić Rakotsiego na tronie polskim, czego tak bardzo pragnął Chmielnicki. Ta porażka zabiła hetmana. Leżał już chory, a dowiedziawszy się o klęsce Rakoczy, był tak podekscytowany, że doznał udaru i kilka dni później, 6 sierpnia 1657 r., zmarł....".

Wracając do bitwy pod Czarnym Ostrowem, Zdaje się, że okup musiał być wypłacony od ręki, bo czasy były niespokojne a Rakoczego i tak dopadła karma w postaci wojsk tatarskich, nadciągających niespiesznie na pomoc Rzeczpospolitej , głównie rozglądając się za jakimiś aktywami.
Wojska siedmiogrodzkie musiały się przebijać przez Tatarów, którzy ostatecznie wzięli do niewoli 11  tysięcy czyli resztki niezwyciężonej armii (bo dezercja była wysoka, kiedy karta się odwróciła).

Jerzy II Rakoczy uniknął niewoli i z niewielką ilością wojska przedarł się był do Siedmiogrodu, gdzie już czekała go dymisja z posady "księcia Siedmiogrodu" z rąk pryncypała - sułtana Mehmeta IV. A ostatecznie najazd na Siedmiogród wojsk sułtana i śmierć z ran.

https://rcin.org.pl/Content/41445/PDF/WA303_29811_A512-18-1973-OiR_Wasilewski.pdf

https://uk-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%96%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87?_x_tr_sl=uk&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc

https://uk-m-wikipedia-org.translate.goog/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%85%D1%96%D0%B4_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%83_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%96%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87%D0%B0?_x_tr_sl=uk&_x_tr_tl=pl&_x_tr_hl=pl&_x_tr_pto=sc&_x_tr_hist=true

Wielkie dzięki za wspaniałe uzupełnienie - więc się zrewanżuję: Pomnik Reformacji w Genewie, (franc. le Mur des Réformateurs) to monumentalny pomnik o długości 100 m i wysokości około 5,5 m, znajdujący się w Parc des Bastions, naprzeciwko głównego budynku uniwersytetu

__

Warto przyjrzeć się postaciom umieszczonym na tej „ścianie”:

„Centralną część pomnika zajmuje grupa 4 posągów (o wysokości około 5 m) przedstawicieli Reformacji; są to (od lewej strony do prawej) [patrz wyżej]: Wilhelm Farel (który wprowadził Reformację do Genewy), Jan Kalwin, Teodor de Bèze (pierwszy rektor Akademii Genewskiej), i John Knox.”

Obecność Kalwina jest oczywiście obowiązkowa, ale robi tam duże wrażenie ów Szkot – John Knox, co tylko potwierdza moją tezę o wielkiej roli Szkotów w szerzeniu herezji „bankierskiej”, także w Polsce…

„Jest tu także upamiętniony organizator Kościoła ewangelicko-reformowanego w Polsce, polski i europejski działacz Reformacji Jan Łaski (młodszy) (pod łacińskim nazwiskiem: Joannes a Lasco). Z boków pomnika 2 stele upamiętniają Marcina Lutra i Huldrycha Zwingliego. Elementem pomnika jest także statua Rogera Williamsa.”

Polska wikipedia zapomniała o pięciu bardzo ważnych posągach tamże: „To the left (facing the Wall, ordered from left to right) of the central statues are 3 m-tall statues of: Frederick William of Brandenburg (1620–1688), William the Silent (1533–1584), Gaspard de Coligny (1519–1572)

To the right (ordered from left to right) are 3 m-tall statues of: Roger Williams (1603–1684), Oliver Cromwell (1599–1658), Stephen Bocskai (1557–1606)”

Zaskakuje nieco obecność tam mało u nas znanego Stefana Bocskay, bo przecież „nasz” przesławny Jan Łaski zasłużył tylko na napis, a tu – 3 metrowy posąg. No, różnica jest taka, że myśmy się oparli a Węgry poddały się herezji, wszak nawet obecny premier Orban jest/był kalwinistą! Imponuje także wielki wpis w angielskiej wiki nt. owego Stefana.

Ciekawe, że ów anty-habsburski książę Stefan zmarł w Koszycach pod koniec 1606, najprawdopodobniej otruty, podobnie jak nasz kanclerz Zamoyski raptem rok wcześniej…  Za to, kilka miesięcy wcześniej Stefan uwięził w owych Koszycach kanclerza Transylwanii Michala Káthaya – ostatniego katolika na tak wysokim stanowisku, którego hajducy rozsiekali zaraz po śmierci Bocskay’ego… Słabo znamy historię naszych bratanków – ów kanclerz nie ma nawet wpisu w polskiej wiki – wielka szkoda.

Nagłe zejścia Stefana I, Władysława IV i małego Zygmunta miały miejscie "na wyjeździe"...

Zabójcza sieć kalwinistów czyli Wielki Wschód i rewolucja

korespondencja z Hamburga, opublikowana w Paryżu 21 grudnia 1647https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k62783857/f1.item