Wściekły wezyr i inne przygody Mikołaja Bieganowskiego

Stanisława Oświęcima Dyaryusz 1643-1651

Sierpień 1643

Kopia listu od pewnego konfidenta do JW. JM. Pana Kasztelana Krakowskiego [St. Koniecpolskiego] de data z Konstantynopola dnia 27 Julii 1643.

Oznajmując WM. M. M. Panu o ponowach wiary godnych, po pogromie Nasuf Pasza Ogły, gdy wojsko tureckie, spachowie, janczarowie z rozkazania cesarskiego i wezyrskiego nastąpieli na niego, uciekł z wojska w kilkunastu koni pospołu z synem w rumelską stronę, gdyż mu zawrócono głowę. Ma przy sobie wezyr kilka Arabów Magrebejków, wielkich czarowników, co i cesarza omamili, że słowa żadnego nie może rzec przeciwko wezyrowi; jako chce, tak rządzi. Potym pojmano syna na Cyfliku pod Warną, a samego pod Ruścikiem, miasteczkiem blisko Dunaju; tułał sie, sam nie wiedział gdzie, a wszystko mu to sprawieła m ...

	kpiotrzk
	28 kwietnia 2024 13:53

Dubasem do Gdańska

Stanisława Oświęcima* Dyaryusz 1643-1651

Sierpień 1645

...
24 VIII. Z Konstantynopola [doniesienie]. His diebus do Porty Ottomańskiej przyszła wiadomość z Kandyej od wojska tureckiego, które czterdzieści kilka dni szturmując do Kanei jednej fortecy hucusque dobyć nie mogą, we trzech miejscach mur petardami wysadzili [inwazja miała miejsce 24 czerwca ➝ wielka-wojna-o-ukraine-faza-zasadnicza]. Tameczni Kreteńczykowie a mianowicie zawarci w tej fortecy sine ullo adiutorio Venetorum ultra spem swej fortecy bronią potężnie, siła tureckiego wojska popsowali. To najcięższa na nich, że im Turcy wodę odjęli, w czym barzo ich oszukali, acz ci w siłu miejscach znajdują się czysterny, w których woda przez kilka czasów sufficiet. Przed dwiema dni przyniesiono ex Morea [z Peloponezu] dwie person wł ...

	kpiotrzk
	27 kwietnia 2024 07:44

Nędza "polskich" historyków

Ze wstępu do Korespondencji: "Mimo swej długoletniej działalności na polu wojskowym i politycznym Stanisław Koniecpolski nigdy nie stał się ulubieńcem historiografii i legendy. Jest postacią niemal zapomnianą: niewiele zajmuje miejsca na kartach powieści, nie poświęcano mu poematów czy tragedii, związane z nim dzieła sztuki występują w ilości śladowej. Wydaje się, że sam hetman niezbyt dbał o odpowiednie nagłośnienie swych sukcesów (spośród wielu stoczonych bitew i potyczek jedynie Ochmatów doczekał się kilku panegiryków)... Mimo wieloletniego sprawowania urzędu hetmańskiego i zajmowania najwyższego w państwie świeckiego urzędu senatorskiego, Koniecpolski nie cieszył się również większym zainteresowaniem historyków, czego dowodem jest niewielka ilość poświęconych mu prac; można wśród n ...

	kpiotrzk
	24 kwietnia 2024 13:39

Do Uprzejmości Waszej

Władysław IV do Stanisława Koniecpolskiego, Wilno 9 VII 1633 

Z listu U.W. de data 25 iunii z Baru pisanego wyrozumieliśmy de statu rzeczy ukrainnych i żeś U.W.*, mając wiadomości o następowaniu wojsk pogańskich do państw Rzeczypospolitej ruszyć miałeś się z wojskiem na uczynienie wstrętu nieprzyjacielowi temu**. Jako wdzięcznie przyjmujemy czułość tę U.W., tak Pana Boga prosimy, aby U.W. na tej naszej i Rzeczypospolitej usłudze błogosławić raczył. O czym dalszych oczekiwać będziemy wiadomości. Pochwalamy i to U.W., że Abaza paszę zatrzymawasz w dobrej przeciwko nam i państwom naszym przyjaźniej, na której, osobliwie pod ten nasz wojenny zaciąg, wielce nam i Rzeczypospolitej należy. Baczemy to sami, że kiedy by nie to swowoleństwo kozackie, że by się stamtąd nie potrzeba nic nieprzyja ...

	kpiotrzk
	23 kwietnia 2024 09:48

Kapitalizm wojenny czyli kto wymyślił dług publiczny

Aby dokończyć opowieść o początkach Bank of England, trzeba tytułem wstępu przypomnieć – oto w 1685 Ludwik XIV wypędził z Francji hugenotów, czyli wyznawców „religii bankierskiej”, czym podpisał ("nieco" odroczony) wyrok śmierci na słodką Francję. Wprawdzie we wrześniu 1688 Król Słońce ruszył na Cesarstwo, ale w listopadzie tego roku pomarańczowy Wilhelm III, korzystając z okazji, dokonał owej słynnej inwazji na Anglię. Francja początkowo to ignorowała, licząc że jakobici sami sobie z tym poradzą, ale w końcu musiała zareagować – w 1689 rewolucyjna Anglia wypowiedziała jej wojnę… W lipcu 1690 flota francuska odniosła miażdżące zwycięstwo nad połączonymi flotami Anglii i Holandii. Pomimo, że Francja nie poszła za ciosem i nie dobiła Wyspiarzy*, to rewolucyjny Londyn wpadł w wielką panik ...

	kpiotrzk
	19 kwietnia 2024 09:21

Bank of England czyli Newton i jego przyjaciele

Na przełomie 1692/3 Isaac Newton, któremu właśnie stuknęła pięćdziesiątka, wpadł w olbrzymi kryzys – jedni piszą o jego głębokim załamaniu nerwowym, drudzy o zatruciu rtęcią podczas eksperymentów alchemicznych, a jeszcze inni o skutkach zerwania związku Newtona z jego „asystentem” Mikołajem Fatio (z genewsko-bazylejskiego protestanckiego patrycjatu):

„Fatio spotkał Newtona, prawdopodobnie po raz pierwszy, na spotkaniu Royal Society 12 czerwca 1689 roku. Newton i Fatio wkrótce stali się bliskimi przyjaciółmi, a Newton zasugerował nawet, aby obaj dzielili pokoje w Londynie, podczas gdy Newton uczestniczył w porewolucyjnej sesji Parlamentu, do którego został wybrany jako członek Uniwersytetu Cambridge... Fatio odrzucił ofertę Newtona, aby zamieszkać w Cambridge jako jego asystent, zabiega ...

	kpiotrzk
	18 kwietnia 2024 09:37

Bankier który zdobył Anglię

Wilhelm III Orański i Maria koronowani na króla i królową Anglii w 1689

—

Anglicy często piszą o swej tzw. Chwalebnej Rewolucji, ale już bardzo niechętnie przypominają, że jej zwycięstwo w 1688 było możliwe dzięki wielkiej holenderskiej inwazji na Wyspę owego roku:

"Chociaż większość okrętów wojennych była dostarczana przez Admiralicję Amsterdamu, ekspedycja była oficjalnie traktowana jako sprawa prywatna, przy czym Stany Generalne zezwoliły Wilhelmowi na korzystanie z holenderskiej armii i floty.[54] Dla celów propagandowych nominalnie dowodził angielski admirał Arthur Herbert, ale w rzeczywistości kontrola operacyjna pozostała pod dowództwem porucznika-admirała Cornelisa Evertsena i wiceadmirała Philipsa van Almonde.[88]

Flota Wilhelma, licząca około 40 000 ludzi na pokładzie, była ...

	kpiotrzk
	17 kwietnia 2024 08:53

Imperium i jego dwaj nieszczęśni prorocy

Nowoczesne imperium brytyjskie powstało 9 października 1651 wraz z ogłoszeniem, w Aktach Nawigacyjnych, panowania na morzach i oceanach. Wydarzenie to miało dwóch bohaterów – jednym był oczywiście zawzięty wróg Polski – Oliver Cromwell, a drugim, znany „kabalista i mesjasz” Menasseh ben Israel (nieobecny w polskiej wiki…).

Zacznijmy od tego, że same te Akty pozostałby tylko świstkiem papieru, gdyby nie odpowiadające mu gwałtowne przemieszczenie się centrum finansowego świata z Amsterdamu do Londynu. Przypominam, iż pod koniec XVI wieku ¾ CAŁEJ floty handlowej Europy było holenderskie, Hanza uległa implozji, a już w 1609 powstaje w Amsterdamie pierwszy w historii bank centralny… Anglicy nie mogli się spokojnie temu przyglądać, inaczej Nowy Jork nadal byłby Nowym Amsterdamem!

Naszych dwó ...

	kpiotrzk
	16 kwietnia 2024 09:49

Ta prawdziwie królewska droga

Trakt królewski

***

„Droga krajowa nr 79 – [legendarna] droga przebiegająca z centralnej przez południowo-wschodnią do południowej części kraju. Przez większość trasy podąża za biegiem Wisły.”

Jej fragment pomiędzy Krakowem a Sandomierzem pokrywa się ze starożytnym traktem, który w 1386 – wraz z koronacją Władysława II stał się częścią słynnego traktu jagiellońskiego, pomiędzy Krakowem a Wilnem [patrz wyżej]. Pierwszym przystankiem na nim był zazwyczaj Nowy Korczyn: „Pierwotnie osada handlowa położona na szlaku prowadzącym z Krakowa na Ruś Kijowską. W 1258 książę Bolesław Wstydliwy lokował tu miasto, nazwane dla odróżnienia od sąsiedniego Korczyna (obecnie Stary Korczyn) Nowym Miastem Korczynem. Przywilej dany został Hince, synowi Henryka – wójtowi nowomiejskiemu. Dokument lokacyjny ...

	kpiotrzk
	14 kwietnia 2024 12:32

WIELKA wojna o Ukrainę: faza zasadnicza

Faza I – wstępna

Faza II – zasadnicza

30 stycznia 1644 – hetman wielki koronny Stanisław Koniecpolski oraz ks. Jeremi Wiśniowiecki pobili przeważające siły tatarskie Tuhaj-beja w bitwie pod Ochmatowem.

2 lipca – angielska wojna domowa: bitwa pod Marston Moor, wojska Cromwella rozgromiły wojska zwolenników króla Anglii Karola I.

Isaac_Penington, prominentny polityk Cromwella i zawzięty purytanin (ergo uber-kalwinista) zostaje gubernatorem Kompanii Lewantyńskiej

10 stycznia 1645 – arcybiskup Canterbury i prymas Anglii William Laud został ścięty w Tower of London.

24 czerwca Osmanowie pod rządami sułtana Ibrahima I wysłali na Kretę armię w sile 60 000 ludzi i rozpoczęli atak na Kaneę – drugi obok Kandii ważny port kreteński.

23 lipca – zmarł car Rosji Michał I, pierwszy z dynastii Romanow ...

	kpiotrzk
	13 kwietnia 2024 10:08

WIELKA wojna o Ukrainę: próba szczegółowej chronologii

Faza I – wstępna

30 kwietnia 1632: umiera Zygmunt III Wielki, król Polski i Szwecji (ur. 1566)

30 września – armia moskiewska wkroczyła w granice Rzeczypospolitej, rozpoczęła się wojna smoleńska (Rosjanie działali w porozumieniu ze Szwecją i Holandią chcącymi w ten sposób zaangażować Rzeczpospolitą na wschodzie)

4 lipca 1633 – wojna polsko-turecka: Kantymir, chan ord nogajskich, najechał Rzeczpospolitą, lecz jego wojska zostały rozbite przez hetmana Stanisława Koniecpolskiego na terenie Mołdawii pod Sasowym Rogiem.

22 października – wojna polsko-turecka: wojska Stanisława Koniecpolskiego wytrzymały i odparły oblężenie Kamieńca Podolskiego zaatakowanego przez bejlerbeja Sylistrii Mehmeda Abazego. Murad IV, który nie aprobował oficjalnie najazdu, sprzyjał po cichu ekspedycji. Gotów był r ...

	kpiotrzk
	11 kwietnia 2024 12:55

Polski gigant z Koniecpola

Niezdobyty zamek Koniecpolskich w Podhorcach. Budowla w typie palazzo in fortezza.*

___

Stanisław Koniecpolski herbu Pobóg (ur. w 1594 w Koniecpolu**, zm. 11 marca 1646 w Brodach) – syn wojewody sieradzkiego Aleksandra i Anny Sroczyckiej. Według relacji Karola Ogiera, członka francuskiego poselstwa, z września 1635: Sam hetman jest wysokim mężczyzną… Odznacza się ogromną a niefarbowaną pobożnością i na sztandarze swym umieścił wizerunek Najświętszej Panny. Cały tchnie myślą o rozgromieniu niewiernych narodów, z którymi często walczył i był nawet jeńcem w Konstantynopolu. Nie tylko jest wielkiego ducha, lecz także silnego i wyćwiczonego ciała, tak bowiem ostro i celnie strzela z łuku, że strzałą przebija żelazny pancerz. Ogromna jest jego potęga w Rzeczypospolitej i największa po potędz ...

	kpiotrzk
	10 kwietnia 2024 10:05

Kudak: Post Scriptum

Można wyróżnić dwa momenty w historii Rzplitej, które spowodowały wyjątkowo gwałtowną reakcję naszych wrogów, których było multum. Pierwszy, ten religijno-cywilizacyjny, to oczywiście nasza polska próba ratowania Christianitas, czyli unia brzeska Zygmunta Wielkiego. W rezultacie, szybko doczekaliśmy się I polskiej wojny domowej, zwanej rokoszem (tego durnia) Zebrzydowskiego oraz permanentnego wrzenia w województwie kijowskim.

Drugi, militarny, to próba obrony owej unii (= misji Rzplitej na Wschodzie) i budowa twierdzy Kudak, czyli próba faktycznego zapanowania nad owym wrzącym kozackim „żywiołem”. Ktoś powie, że przesadzam – wszak budowa jednej twierdzy to przecież nic takiego. A jednak – Kudak był polski przez raptem 13 (ew. 9…) lat, od 1635 (1639) do 1648, ale pamięta się o niej do d ...

	kpiotrzk
	9 kwietnia 2024 11:47

Francuz herbu Marjan, kozacy i poroh zwany Kojdakiem

„(…) postanawiamy, aby za upatrzeniem przez ingeniery miejsca nad brzegiem Dnieprowym, gdzie się będzie naysposobniey Hetmanom naszym zdało, zamek był zbudowany: który to zamek firmo praesidio ludzi tak pieszych iako i konnych, y municyą woienną, dostatecznie opatrzony będzie. A na tym prędsze zbudowanie iego, y na wzwyż mianowane praesidia summę sto tysięcy złotych Polskich z tych przyszłych podatków, na raty, skarb żeby w robocie zamku tego omieszkanie nie było, wydać ma.”

Sejm w Warszawie (31 styczeń–14 marzec 1635) konstytucja Pohamowanie inkursji morskich od wojska zaporoskiego

__

„Pochodził z Nevers, z rodziny miejscowego notariusza. Szlachecka rodzina wywodziła się z Bretanii. Urodzony ok. 1580, ożenił się z Jeanne de la Fosse, z którą miał syna Jeana, także zawodowego oficera. ...

	kpiotrzk
	8 kwietnia 2024 09:30

„Wyrwanie Królestwa Polskiego spod papieskiego poddaństwa, niczym odcięcie rogu od głowy bestii”

Niniejszym przedstawiam P.T. nawigatorom "polską prapremierę" legendarnego listu Olivera Cromwella do Karola Gustawa. Tytuł tej notki, będący cytatem, jest jednocześnie dosadnym wyjaśnieniem dlaczego w drugiej połowie XVII wieku byliśmy skazani na klęskę – zaiste, była to siła złego na jednego…

A ów przesławny list pochodzi z 17 lutego 1656 i pomimo wielokrotnego cytowania przez tzw. polskich historyków jedynie parafrazy z Apokalipsy (za Z. Wójcikiem), nikt nie raczył podać ani jego szerszego fragmentu ani choćby konkretnego źródła… Notabene, ten list podobno ułożył John Milton, którego Cromwell mianował sekretarzem do spraw (łacińskiej) korespondencji zagranicznej. Ten sam Milton co 18 lat później, na łożu śmierci, piał z zachwytu nt. elekcji naszego Jana III… punkt-zwrotny-polska-zak ...

	kpiotrzk
	6 kwietnia 2024 08:26

Ormianie w Rzeczpospolitej i w… East India Company

„Konsekwencją unii [brzeskiej] było zawężenie horyzontów nacji ormiańskiej w Polsce do granic wspólnoty katolickiej, co doprowadziło do zerwania łączności ze światem ormiańskim wiernym tradycyjnemu Kościołowi. Unia zlikwidowała też barierę dzielącą Ormian od Polaków, ale nie pociągnęła za sobą automatycznie polonizacji. Osobny obrządek ormiański pozostał etnicznym wyróżnikiem Ormian wewnątrz społeczeństwa polskiego. Nadal praktykowane były też małżeństwa w obrębie własnej grupy etnicznej.”

____

„Rozbiór Armenii między Bizancjum a państwo Turków Seldżuków w roku 1080 spowodował masową emigrację Ormian z ojczyzny, m.in. na Ruś. Prawdopodobnie po najazdach mongolskich w XIII wieku kolonie ormiańskie na Rusi zostały zasilone nową falą emigrantów z Armenii zakaukaskiej. W państwie polskim O ...

	kpiotrzk
	5 kwietnia 2024 09:04

Bractwa, Grecy i żydowscy arendarze

„Hetmański wywiad korzystał z różnorakich źródeł informacji. Cenne dane pochodziły od legacji na Krym lub do Stambułu. Przyjęcie polskich posłów było wskazówką, co do nastrojów panujących na sułtańskim bądź chańskim dworze. Hetmani chętnie wysyłali również szpiegów zbierających informacje, zwłaszcza na temat wielkości i wyposażenia tureckiej armii. Informacja, jak każdy towar, miała swoją cenę, dlatego też w hetmańskich wydatkach rezerwowano odpowiednie sumy dla informatorów, którymi byli Polacy wysyłani ze szpiegowskimi misjami, bądź mieszkańcy Imperium Osmańskiego. Szczególnie cenne były informacje zdobywane przez polskich kupców na stambulskim bazarze. Turcy wyśmiewali bazarowy wywiad, ale nie zdawali sobie sprawy, ile cennych informacji można było zdobyć wśród kupieckich kramów i s ...

	kpiotrzk
	4 kwietnia 2024 08:27

Fanariockie zakończenie czyli kropka nad i

Zakończę teraz wątek fanariocki w związku z owym dziwnym „uporem” Turków. Pierwszą ciekawostką jest tu postać Wojciecha Bobowskiego vel Ali Ufki, polskiego protestanta, który wzięty przez Tatarów w jasyr około 1632 (w czasie wojny_polsko-tureckiej?), przyjął islam i zrobił wielką karierę na dworze sułtanów, gdzie został jednym z pierwszych dragomanów*. M.in. był ów Bobowski wybitnym językoznawcą, a niejaki Thomas_Hyde był z kolei wielkim znawcą jego twórczości. Kiedy w 1657 Ali Ufki odzyskał wolność najął się do służby dla (tego!) angielskiego ambasadora Bendisha, a potem jego następcy  H_Fincha_(3.hr_Winchilsea) …

Owi dragomani to nie byli jedynie zwykli tłumacze, wszak tzw. wielcy dragomani pełnili rolę de facto ministra spraw zagranicznych Porty ds. krajów chrześcijańskich. Warto po ...

	kpiotrzk
	3 kwietnia 2024 09:27

Fanarioci czyli od pierwszej do drugiej polskiej wojny domowej

Na początku XVII wieku Londyn wziął się na dobre za podporządkowanie sobie Rzeczpospolitej. Przy czym, Anglikom potrzeba było „niewiele”, oprócz kontroli nad handlem surowcami dla Navy – tylko wąskiego korytarza „eksterytorialnego” pomiędzy Gdańskiem i Stambułem… Przygotowania szły pełną parą, wystarczy się przyjrzeć akuratnemu rozlokowaniu przesławnych szkockich bractw (brotherhoods), na linii: Gdańsk-Toruń-Warszawa-Kazimierz-Lublin-Lwów–Jazłowiec–Kamieniec. Celem najważniejszym było oczywiście maksymalne skrócenie czasu podróży i komunikacji pomiędzy Londynem a Stambułem. Wszak podróż morska na tym połączeniu (przez Morze Śródziemne) trwała aż trzy miesiące i w dodatku łatwo było ją zakłócić, np. Hiszpanom w Gibraltarze (co właśnie wtedy uczynili…). Imperium przejęło Gibraltar dopier ...

	kpiotrzk
	2 kwietnia 2024 09:14

„Jak naiwne były wyobrażenia Czartoryskich…”

Obejmując tron po zamordowanym mężu Katarzyna II dokonała zasadniczej reorientacji rosyjskiej polityki zagranicznej względem Rzeczypospolitej. Przekreśliła też porozumienie carycy Elżbiety z Augustem III i przystąpiła do podporządkowania sobie Polski. W realizacji swojej polityki opierała się w kraju na wrogiej dworowi „Familii” Czartoryskich. Starzy książęta prąc do władzy wszelkimi środkami, wpierw chcieli zorganizować przy pomocy carycy zamach stanu, a gdy ta odmówiła, uzasadniając stanem zdrowia Augusta III Sasa perspektywę rychłej zmiany na tronie polskim, poczekali na śmierć króla by we współpracy z Katarzyną II sięgnąć po koronę.

Przebieg elekcji, jak również wydarzenia które ją poprzedzały w okresie interregnum pokazały, jak naiwne były wyobrażenia Czartoryskich o sojuszu z „Se ...

	kpiotrzk
	1 kwietnia 2024 12:04