Jan Krzysztof Bielecki zaprzecza, że w 1991 powiedział gw-u, iż „pierwszy milion trzeba ukraść”. Tak czy inaczej, to z pewnością brytyjski Cypryjczyk Theo Paphitis ukuł powiedzonko making £100m is easy; it’s making your first £1m that is difficult. Z tym, że akurat Wolter swoje pierwsze 10 milionów ukradł z łatwością. A warto przy tym pamiętać, że Wolter pochodził z rodziny prawniczej i miał wykształcenie prawnicze, i wprawdzie w tzw. wyższej matematyce był beznadziejny (co nie przeszkadzało mu zabierać głos w tej materii), ale za to znał wielu wybitnych matematyków, no i w zwykłej arytmetyce był ewidentnie dość sprawny.

Zorganizowany hazard powstał wprawdzie w Wenecji (tj. pierwsze kasyno w Europie), ale to Francuzi nadali mu wyższy status*. „Innym ważnym czynnikiem w względnej obronie hazardu był triumf loterii, które uzyskały przychylność w różnych państwach europejskich w XVII i XVIII wieku**. Loterie biletowe pojawiły się w Burgundii w XV wieku i były bardzo powszechne w dużych miastach północnych Włoch w następnym stuleciu. Pod wpływem Genueńczyków zostały one zastąpione przez loterie liczbowe lub lotto, wówczas uznane za nowoczesną formę loterii. System oficjalnych loterii powstał w Genui w 1643 r. i podbił całe Włochy – w tym Rzym, stolicę państw papieskich, mimo że Kościół pierwszy zakazał hazardu. W XVIII wieku powstała loteria państwowa w głównych monarchiach Europy kontynentalnej, w tym w Austrii, Prusach, Hiszpanii i Francji.”***

Wracając do Woltera: „W Paryżu nawiązał kontakt z kilkoma starymi przyjaciółmi, wśród których był Charles Marie de La Condamine, młody wyśmienity matematyk****. La Condamine dopiero co zauważył lukę w systemie loterii państwowej i zaraz opracował plan, dzięki któremu on i Voltaire, a także inni przyjaciele, mogliby zbić fortuny. Państwo francuskie finansowało swoją działalność częściowo z podatków, częściowo z pożyczek rządowych, zwykle emitowanych jako obligacje w imieniu Hôtel de Ville. Jednak wydatki państwa chronicznie przewyższały jego dochody, a władze regularnie musiały uciekać się do desperackich rozwiązań. Jednym z nich było obniżenie stopy procentowej płaconej od pożyczek państwowych; to właśnie zrobili w 1716 roku i zrobili to ponownie w 1727 roku. Obniżając stopę procentową, władze zmniejszyły jednak również atrakcyjność pożyczek rządowych; wartość rynkowa niespłaconych obligacji gwałtownie spadła, co utrudniło rządowi pozyskiwanie pieniędzy poprzez emisję nowych pożyczek.

Tak więc w 1728 Michel Le Pelletier des Forts, minister finansów, próbował przywrócić atrakcyjność obligacjom rządowym, uruchamiając loterię państwową. Posiadacze obligacji byliby uprawnieni do zakupu losów na loterię, a jeśli wygraliby, ich obligacja zostałaby spłacona nie po zdewaluowanej cenie rynkowej, ale po oficjalnej wartości nominalnej; aby promować sprzedaż losów, rząd zapewniłby również dużą nagrodę w wysokości 500 000 liwrów miesięcznie, później podniesioną do 600 000 liwrów miesięcznie, dla posiadaczy zwycięskich losów. Niestety, Le Pelletier des Forts nie wykonał prawidłowo swoich obliczeń arytmetycznych: nagroda pieniężna była znacznie większa niż całkowita wartość wszystkich możliwych w sprzedaży losów, więc każdy, kto mógł opanować rynek losów na loterię, miał gwarancję zarobienia wielkich pieniędzy. I to właśnie zrobili La Condamine i Voltaire, w połączeniu z wieloma innymi przyjaciółmi; co miesiąc, przez ponad rok, dzielili się nagrodami pieniężnymi w wysokości 500 000 lub 600 000 liwrów, a pod koniec roku udział Voltaire’a w zyskach mógł wynieść około 500 000 liwrów. Kiedy Le Pelletier des Forts zorientował się, co się dzieje, próbował zmienić zasady loterii, ale sądy orzekły, że byłoby to nielegalne. Voltaire był teraz bardzo bogatym człowiekiem. Nawet kiedy loteria jeszcze działała pełną parą, odkrył nowy szwindel, w który mógł ponownie zainwestować część pieniędzy. We wrześniu 1729 dowiedział się, że duc de Lorraine planuje emisję akcji w nowej spółce, która wydawała się być bardzo dochodowa, i postanowił je wykupić aby natychmiast sprzedać z wielkim zyskiem.”      — Davidson, Ian. Voltaire

Owe 500 000 liwrów dzisiaj odpowiada „bezpośrednio” około 10 milionom euro i trzeba je jeszcze przemnożyć przez (co najmniej) 20 aby odnieść to do dochodów przeciętnego Francuza, wtedy vs dzisiaj. Potem Wolter ładnie je "pomnożył" – zajął się po prostu… lichwą na wielką skalę (Newton, jego idol, to przy nim był w tym biznesie zwykły pionek) – a obsługiwał przede wszystkim arystokrację. I w ten właśnie sposób sfinansował powstanie swojej przesławnej „opinii publicznej” – odtąd podstawowego narzędzia manipulacji na masową skalę w tzw. "nowoczesnych demokracjach".

Oczywiście te jego gigantyczne sukcesy finansowe wymagały szczególnego wsparcia i „opieki”, o czym tu będzie już po Świętach.

__

*) „W maju 1539 r., po raz pierwszy we Francji, Franciszek I usankcjonował pewną formę hazardu. Nadał kontrahentowi prawo organizacji loterii, zwanej „blanque” w owym czasie – w zamian za dużą stałą roczną opłatę na rzecz Skarbu Państwa. Innowacja ta nie udała się jednak, ponieważ Parlement de Paris odmówił zarejestrowania listu patentowego ustanawiającego loterię. Utrudniając decyzję monarchy o uzyskaniu w ten sposób dodatkowych środków finansowych, ów parlament działał nielegalnie, ale skutecznie. Rzeczywiście, był w stanie przytoczyć królewskie ustawodawstwo, które przez stulecia konsekwentnie utrzymywało całkowity zakaz gier hazardowych pierwotnie wprowadzony przez Kościół ale obecny nawet w „justyniańskich kompilacjach„.

Od średniowiecza do końca Ancien Régime’u monarchowie niestrudzenie powtarzali zakaz hazardu. Saint Louis zabronił hazardu już w 1254 r. Zakaz został przedłużony przez Karola IV w 1319 r., Karola V w 1369 r., Karola IX w 1560 r., a przez Henryka III w 1577 r. Zakazy, które do tej pory występowały w sposób chaotyczny, stawały się coraz częstsze w XVII wieku, a jeszcze bardziej w następnym stuleciu, z piętnastoma aktami królewskimi i kilkoma arrêts de règlement, lub dekretami regulacyjnymi, wydanymi przez różne parlamenty. Na pierwszy rzut oka ta litania zakazów zdaje się pokazywać, jak całkowicie bezsilna monarchia była przeciwko hazardowi, pomimo jej niezachwianej i nadmiernej determinacji, aby całkowicie przezwyciężyć hazard.

Jednakże ukryta za tą legislacyjną fasadą jest znacząca ewolucja zarówno poglądów państwowych, jak i kościelnych na temat hazardu. Wraz z pojawieniem się społeczeństwa dworskiego i podejścia Ludwika XIV, iż by oswoić szlachtę i pozbawić ją wszelkich możliwości opozycji politycznej, zabawiać wyższe klasy – rozrywka stała się jednym z głównych problemów rządu. Hazard okazał się szczególnie skutecznym rozwiązaniemª. W związku z tym kazuiści z końca XVII i na początku XVIII twierdzili, że rozsądny, umiarkowany hazard jest legalny, co przywróciło zasadę hazardu do łask. Chociaż legalny zakaz hazardu pozostał, zyskał on pewną moralną legitymację. Według „Dictionnaire des cas de conscience” Pontasa, opublikowanego w 1715 roku, hazard nie był sam w sobie zabroniony, ale raczej z powodu „nieszczęśliwych okoliczności”, do których zwykle prowadzi, takich jak złość, bluźnierstwo lub rozpacz tych, którzy cierpią z powodu wielkich strat. Sam hazard był przez to nieco usprawiedliwiony.

**) Pierwszą loterię liczbową współorganizował we Francji w 1757 niejaki… Casanova.

***) The Million Lottery or Million Adventure[1] was the first English state lottery and was launched by the government in 1694.

The brainchild of speculator and Master of the Royal Mint Thomas Neale, the lottery was created in order to raise money for the Exchequer. 100,000 £10 tickets were offered for sale as one of a series of measures to raise revenue to allow English participation in the Nine Years’ War against France. Other contemporary financial innovations included the granting of a Royal Charter to the Bank of England and the creation of the country’s first national debt. Neale received 10% of the lottery’s proceeds.[1]

The ‚Bank on Tickets of the Million Adventure’ or Million Bank was established in 1695 to manage the assets of subscribers.[2] In 1699 all other lotteries in England were banned but 42 further lotteries were run on the same basis until 1768.[3]

In an ostentatious demonstration of security, tickets for the lottery were kept in special chests with 18 locks. The tickets were also bonds and were redeemable over a 16 year period. In fact, the fund exhibited a shortfall almost immediately and could not keep up with repayments until 1698 when the war was over.[4]

****) In 1735 La Condamine led a ground-breaking scientific expedition to Peru, to test (and confirm) Newton’s hypothesis that the earth is flattened at the poles.

ª) Początki hazardu naukowego to 1654 i rozwiązanie przez Pascala problemu punktów: Problem_of_points

---

tagi: rewolucja  francja 

	kpiotrzk
	16 marca 2024 14:25

7     652    8 zaloguj sie by polubić