Dubasem do Gdańska
Stanisława Oświęcima* Dyaryusz 1643-1651
Sierpień 1645
...
24 VIII. Z Konstantynopola [doniesienie]. His diebus do Porty Ottomańskiej przyszła wiadomość z Kandyej od wojska tureckiego, które czterdzieści kilka dni szturmując do Kanei jednej fortecy hucusque dobyć nie mogą, we trzech miejscach mur petardami wysadzili [inwazja miała miejsce 24 czerwca ➝ wielka-wojna-o-ukraine-faza-zasadnicza]. Tameczni Kreteńczykowie a mianowicie zawarci w tej fortecy sine ullo adiutorio Venetorum ultra spem swej fortecy bronią potężnie, siła tureckiego wojska popsowali. To najcięższa na nich, że im Turcy wodę odjęli, w czym barzo ich oszukali, acz ci w siłu miejscach znajdują się czysterny, w których woda przez kilka czasów sufficiet. Przed dwiema dni przyniesiono ex Morea [z Peloponezu] dwie person włoskich głowie ścięte z tą wiadomością, że galery z Ligornu [Livorno?], florenckie i insze złączywszy się, wpadli in Moream gdzie sześćset wsi spalili i spustoszyli, miasta główniejsze Patran [Patras] i San Mauro spalili i spustoszyli, snać ośmset Turków zabrali, z czego cesarz im dalej, tym barziej, przeciwko Grekom, katolikom, Armenom tutecznym jadowitszy, ustawnie Muftego consulit, quid sibi placeret, żeby wszyscy chrześcijanie w Stambole i na Galacie potraceni byli, czego Mufty zabrania. W przeszły blisko piątek, wziąwszy cesarz [sułtan Ibrahim] niepocieszną z Krety od wojska swojego nowinę, rozkazał janczarynom przez swego kapitana, aby armata manu wszytkich chrześcijanów bili. Janczarowie gdy w tym woli jego pełnić nie chcieli, nad zmierzkiem z saraju swego Bostandzi Baszę z kilkomset bostandziejów na Galatę zbrojnych posłał. Tych w peremach przewożących się niektórzy Grecy obaczywszy, okrzyk uczynili taki, iż wszyscy chrześcijanie do obrony się gotowali, ognie zakładać chcieli, co pobaczywszy bostandziowie, cicho się nazad wrócili. Ich M. PP. Posłowie przez całą noc na ten akt oczekiwali, każdy w swoim dworcu zbrojni. Nazajutrz tak ucichło, że nie kożdy wiedział, skąd sie ten rumor zaczął. Ad expugnandos ex Morea Italos posłali Turcy sześć tysięcy wojska spaijów. To też pewna, iż trzy okręty francuskie, in Morea dwa a trzeci do Kandyej idący, od Turków pojmane tu prowadzą, których sie dziś na noc spodziewają w Konstantynopolu. Córka hospodara wołoskiego jedzie, już sie do Konstantynopola przybliża.
Tegoż dnia, nająwszy sobie dubas** pospołu z JM. PP. Koniecpolskiemi aż do Gdańska samego o sześciu wiosłach za złotych dwieście, puściliśmy się wodą dla wcześniejszego i prędszego przyjazdu o trzeciej z południa.
27 VIII. Z Biełogrodu [Akerman, doniesienie]. Posłańca chana krymskiego Mechmet Murze, mnie dobrze znajomego, bieżącego z pewnemi listami do hospodara multańskiego, zastałem tu w Białogrodzie, z którem rozmawiając, pytałem sie, jeżeli to prawda była, że chan pozwolenie ma od Porty, aby państwa koronne wojował. Rzekł, że to prawda, twierdząc niemniej i to, że przy nim ów Kapidzi oddał chanowi emir od cesarza, aby państwa J. K. M. infestował. Chcąc ja tedy i dalej wyrozumieć mentem ich, pytałem sie, jeżeli sam chan przydzie i o którem czasie i jeśli z wojskiem tylko krymskiem, czyli insze ordy zaciągnie. Odpowiedział, że sam w swojej osobie chan ruszy sie albo podczas winobrania, albo jako rzeki staną niepochybnie, zaciągnąwszy do siebie tak nachajskich Tatarów, jako i Malibaszów. To też powiedział mi, iż między dworem chańskim a między Syrymami już zgoda stanęła, którzy przeszłej jesieni zwracająć się z Moskwy, w wielką nieprzyjaźń zaszli byli z sobą.
Z Konstantynopola to twierdzą za pewne, że galery chrześcijańskie przy owem porcie, gdzie Turcy w państwa kandyskie wtargnęli, obległy ich tak, że odjąwszy jem commeatum, od głodu jako psi zdychają. Następuje z drugiej strony wojsko weneckie lądem na nich a dwadzieścia i siedm galer chrześcijańskich z Kerfuzu w państwa tureckie wtargnąwszy, te miasta Paliapatrę, Preweze, Armazorę i Olmoc z włościami swemi splądrowali, Turków wszystkich wyścigano a chrześcijan w niewolę wzięto. Taki strach Pan Bóg w Konstantynopolu na Turków przepuścił, że sie nawet i swoich boją; przeto wszędzie wołano, aby chrześcijanie w Konstantynopolu ani sukien przystojnych nie zażywali ani noża żaden przy sobie nie chował. To też Wci M. M. Panu oznajmuję, że sylistryjskiego baszę manzulowano, a na jego miejsce nastał Szausz Pasza, który był pod Azakiem Kapitan baszą i już z Konstantynopola do Sylistryej wyjachał.
O Królewiczu Kazimierzu Kardynale dziwne rzeczy piszą, że miał protestować się za Francuzami ligę trzymać przeciwko królowi hiszpańskiemu, co jest contra, gdyż mu [im?] był nieprzyjacielem.
28 VIII. Zaczęło się (daj Boże szczęśliwie) w Toruniu charitativum colloquium cum dissidentibus in religione Christiana Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, które jako sie odprawieło i cum quo effectu sie skończyło, iż patet to wszytko w drukowanej księdze cum titulo: »Acta conventus Toruniensis celebrati anno 1645, ja tu opisować i szerzyć się z tem nie będę. Przemowę tylko JM. Pana Kanclerza Koronnego, jako posła K. JMci ad praesens negotium colloquii pacifice tractandum tu zasiadającego, położę, której tenor jest taki. [...]
29 VIII. Przypłynęliśmy do Torunia i tam przez ten dzień zmieszkawszy dla przysłuchania i przypatrzenia się tej sprawie, nazajutrz puściliśmy się wodą do Gdańska. [...]
Wrzesień
2 IX. Stanęliśmy w Gdańsku, gdzie nie zastawszy PP. Posłów, bo już byli przed dwiema niedzielami wyjachali, przyszło się nam zabawić kilkanaście dni tak dla przybrania kompaniej w tę drogę, jako też dla wyprawienia się porządnego po cudzoziemsku Ich Mciom PP. Koniecpolskiem, którzy tu przyjachali po polsku, gdzie mieszkając, różne mi listy i nowiny przychodzieły, które sequuntur.
PS. Z Gdańska puścili się lądem, po drodze zwiedzając m.in. Szczecin, Hamburg, Amsterdam, Antwerpię i Brukselę - do Lowanium, czyli Leuven, dotarli pod koniec października (w sam raz na początek roku akademickiego..:)
____
*) Marszałek dworu Hetmana: stanislaw-oswiecim-z-kunowy-h-radwan-zm-1657-lowczy-sanocki
**) Stanisław Oświęcim był w drodze (z innymi posłami) aby dołączyć się do orszaku Marii Ludwiki i przy okazji odwoził młodych Koniecpolskich na studia do Lowanium. Owe 200 złotych to dzisiaj około 40,000 PLN czyli tyle co za wynajęcie dla kilku osób prywatnego odrzutowca z Wwy do Gdańska: volanti.vip/...
tagi: polska turcja
|
kpiotrzk |
| 27 kwietnia 2024 07:44 |