Kronika życia i twórczości Mickiewicza – 7 tomów wydanych w latach 1957-1996 przez IBL – ponad 4000 stron imponującego kompendium obejmującego lata od 1798 do 1855… ale z gigantyczną wyrwą – bez kluczowych lat 1824 -1832. No tak jakoś przypadkowo – z przerwą w życiorysie – od „zsyłki” wieszcza do Rosji aż do jego „(nie)udziału” w Powstaniu. Niestety, Maria Dernałowicz zmarła w 2009, więc chyba nie doczekamy się uzupełnienia. To tyle tytułem wstępu.

Wprawdzie Józef Przecławski – bliski kumpel Adama Mickiewicza, jeszcze z Nowogródka i Wilna – ma wpis jedynie w rosyjskiej wiki ( i białoruskiej), ale za to jaki… Był o dwa lata młodszy od Adama i kiedy przyjęto go do nowogródzkiej loży Węzeł Jedności, pomimo bardzo młodego wieku, bardzo szybko uzyskał wysoki stopień wtajemniczenia – Adaś ponoć zatrzymał się na stopniu czeladnika. W latach 1815–1817 studiował na Wydziale Fizyki i Matematyki Uniwersytetu Wileńskiego, słuchając wykładów razem z Adamem. 

W efekcie „imperialna kariera” naszego Józka wprost eksplodowała – już w lutym 1824, czyli w wieku raptem 24 lat, został urzędnikiem powstałego w 1802 Imperialnego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych! No i zaraz bardzo się tam przydał – nie tylko pomagał Adamowi,  będącemu wtedy w Moskwie na „zsyłce” po rozbiciu filomackiej sieci, urządzić się.

Po powrocie z Krymu i Odessy – Adam i Józek spotykali się oczywiście w salonie u owej prześcipnej Karoliny. Mało tego, tak się składa, że kiedy „czternastego (26) maja 1829 roku Mickiewicz odpłynął z Petersburga do Kronsztadu, gdzie przesiadł się na angielski parowiec Jerzy IV” *, to tymczasem nasz Józek odchodzi z imperialnego MSW i… zajmuje się wydawaniem sławnego Tygodnika Petersburskiego. Ostoi imperialnej prawomyślności.

Sadzę, że Przecławski, który później jeszcze będzie pełnić rolę imperialnego cenzora, nie do końca opuścił wtedy owe MSW, a jedynie cichutko przeszedł pod skrzydła naszego dobrego znajomego – niezastąpionego generała Benckendorffa**. Tu trzeba przypomnieć, że Imperialne Ministerstwo Policji powstało w 1810 (czyli w roku zniesienia blokady kontynentalnej i zezwolenia na przebywanie bogatym żydowskim kupcom i wojskowym poza strefą osiedlania…), ale już w 1819 zostało włączone do owego MSW. Tyle, że w lipcu 1826 – po nieudanej rewolucji dekabrystów*** – wydzielony został z niego przesławny III Oddział, czyli tajna policja – prekursorka carskiej Ochrany – pod silnym przewodnictwem naszego generała.

___

*) “…W tym czasie przybył na statek Nikita Wołkoński, mąż Zinaidy, który przyniósł poecie przygotowane przez Marię Szymanowską listy polecające do różnych osobistości w Niemczech (przede wszystkim do Johanna Wolfganga von Goethego) a także przygotowane przez Malewskiego weksle na ponad 2 tys. rubli…” -- Bohdan Urbankowski, Adam Mickiewicz.

**) Mason. W 1821 próbował przestrzec Aleksandra I przed zagrożeniem ze strony organizacji dekabrystów, lecz car to zignorował. Po buncie dekabrystów w 1825 zasiadał w komisji śledczej i lobbował za utworzeniem Korpusu Żandarmerii i tajnej policji, Trzeciego Oddziału Kancelarii Cesarskiej. Od 1826 do 1844 r. pełnił funkcję pierwszego szefa żandarmerii i dyrektora wykonawczego Sekcji Trzeciej. Pod jego kierownictwem Sekcja Trzecia wprowadziła m.in. ścisłą cenzurę literatury i przedstawień teatralnych.

Ponadto wywarł wielki osobisty wpływ na cara Mikołaja. Mówi się, że car powiedział: Prawdopodobnie jestem do zastąpienia dla Rosji, nie tak jak Benckendorff. Wreszcie, za przyczyną swojego rywala Piotra Kleinmichela, zrezygnował ze swoich urzędów wiosną 1844. Wyjechał do Niemiec i zmarł w drodze powrotnej 23 września 1844 [utonął w morzu, niedaleko Rewalu]  de.wikipedia.org/Alexander_von_Benckendorff

Na początku 1842 r. Kleinmichel, który rok wcześniej awansował na generała piechoty (04.16.1841), został ministrem wojny, a pod koniec tego roku został mianowany szefem głównych środków łączności i budynków publicznych i pozostał na tym stanowisku do października 1855 r. ru.wikipedia.org/Клейнмихель,_Пётр_Андреевич

***) Najbardziej radykalnym ideologiem dekabrystowskim był Paweł Pestel, przywódca Towarzystwa Południowego, którego traktat programowy Prawda Ruska przewidywał obalenie caratu, egzekucję cara i jego rodziny, przeprowadzenie reformy agrarnej, zniesienie pańszczyzny, proklamowanie republiki i wprowadzenie ustroju opartego na trójpodziale władzy, inspirowanego także praktyką polityczną jakobinów. Taktyka spiskowa, wprowadzenie zmian drogą carobójstwa i przewrotu została z czasem przyjęta przez większość dekabrystów.

Mimo różnic, Towarzystwa współpracowały ze sobą. Towarzystwo Południowe utrzymywało również kontakty z polskim Towarzystwem Patriotycznym. Towarzystwo Północne działało w Petersburgu, podczas gdy centrum drugiego ze stowarzyszeń był Tulczyn, kwatera 2. Armii rosyjskiej.

Mikołaj I nakazał ścigać wszystkich podejrzanych o udział w spisku i buncie. Swemu zaufanemu adiutantowi, generałowi Beckendorffowi, kazał przeczesać miasto, a schwytanych żołnierzy dostawiać do Pałacu Zimowego.

---

tagi: polska  rosja 

	kpiotrzk
	9 lutego 2024 08:27

20     1000    5 zaloguj sie by polubić